Onlangs kreeg ik een uitnodiging voor een netwerkbijeenkomst annex expositie. In de tekst werd ik getroffen door een paar regels. Ze verwezen naar het gedicht Ithaka van de Griekse dichter Konstantínos Kaváfis (1863 – 1933). Ooit kreeg ik het van een collega-tekstschrijver en sindsdien heeft het me nooit meer losgelaten.
Ithaka kennen we natuurlijk allemaal van Odysseus, die vocht in de Trojaanse oorlog en daar het beroemde Paard van Troje introduceerde. Leuk beest, totdat bleek dat er een kluitje mannen in verstopt zat die Troje in één klap met de grond gelijk maakten.
Mission accomplished, dus hup, terug naar huis met zijn allen zou je zeggen. Nou, dát liep een tikkeltje anders …
Odysseus had even het oog van Poseidons zoon uitgestoken, en ja, als je dan toevallig god van de zee en van de aardbevingen bent, dan beschik je over een hoop stokjes die je voor zo’n terugreis kunt steken. De tocht voert langs het eiland van de Lotuseters, waar de mannen na het eten van de lotusbloemen niet meer weg willen; bij de cycloop Polyphemos gaat het ook over eten, maar dan staat de bemanning zelf op het menu; de Laistrygonen, die een paar stations verder langskomen, blijken dezelfde culinaire voorkeur te hebben, en dan is er nog de tovenares Circe die haar kunsten én zichzelf in de strijd gooit om de aankomst nog wat verder vooruit te schuiven. Na een confrontatie met Scylla en Charybdis én met Zeus blijft alleen Odysseus over, en dan héb ik nog een paar ontmoetingen overgeslagen. Het is al met al niet bepaald een rechtstreekse terugvlucht. Máár we hebben het over Odysseus, en dat is een held. En dus kan hij, uiteindelijk, zijn Penelope in de armen sluiten. Aftiteling. Klaar.
In het gedicht Ithaka zegt Kaváfis dat je je eigen Ithaka nodig hebt om te vertrekken, zonder een doel ga je niet op weg. Maar niet Ithaka zal je uiteindelijk het geluk schenken. Dat geluk zit in de reis.
Misschien wel het mooiste gedicht dat ik ken. (En hoe prachtig vertaald!)