Mooi woord. Herfst. Het klinkt een beetje als een superlatief. Herf, dan begint het najaar zich voelbaar aan te dienen, maar is het herfst, dan komen er dikkejassengedachten.
Het woord waart al zo’n duizend jaar rond. Dat middeleeuwse vind ik wel een beetje bij de herfst passen. Nevel en duister. En dan nog het liefst in en rondom een kasteel, maar dat terzijde. Rond het jaar 1050 was er sprake van de prachtige samenstelling ‘heruistmanot’, wat herfstmaand betekent. Andere vormen, van Oudhoogduits tot Oudengels, zijn bijvoorbeeld ‘herbist’ (nu: Herbst), ‘hærfest’ (nu: harvest), haust (nu: höst). Alle met als basisbetekenis ‘oogsttijd’. In sommige talen ontwikkelde het woord zich tot herfst, in het Engels tot oogst. (En dat Nederlandse woordje oogst, dat komt weer van het Latijnse augustus.) De oorspronkelijke betekenis van ‘herfst’ moet iets geweest zijn van ‘tijd waarin men plukt’. Zo zouden het Latijnse ‘carpere’ (plukken) en het Griekse ‘karpós’ (vrucht) aan het woord verwant zijn.
Dat is zo leuk aan etymologie. Hoe ontwikkelen woorden zich? Reizend door de verschillende landen kiezen ze hun eigen weg. Wie wil graven in de oorsprong ervan, moet maar eens kijken op etymologiebank.nl. Daar lees je dat een van de verklaringen voor –st is dat de herfst de tijd is die het meest geschikt is voor het plukken. Kijk, dus toch iets van een superlatief. Gisteren liet het weer zich in ieder geval op zijn allerherfst zien. Herfstbladeren kwamen horizontaal voorbij. Nimmer zo mooi bezongen als door Yves Montand.